Η υπογονιμότητα μπορεί να έχει αντίκτυπο στα ζευγάρια σε όλο τον κόσμο όταν θέλουν να κάνουν παιδί. Εμφανίζεται όταν μια γυναίκα δεν μπορεί να μείνει έγκυος μετά από 1 χρόνο προσπάθειας με τον σύντροφό της. Θεωρείται ότι 1 στα 6 ζευγάρια αντιμετωπίζει υπογονιμότητα, όταν έπειτα από τακτικές σεξουαλικές επαφές για τουλάχιστον ένα χρόνο αδυνατεί να τεκνοποιήσει. Στις μισές περίπου περιπτώσεις υπογονιμότητας, το πρόβλημα σχετίζεται με τον ανδρικό παράγοντα. Αυτό οφείλεται συχνότερα σε προβλήματα με την παραγωγή ή τη μεταφορά του σπέρματος. Η ανδρική υπογονιμότητα σχετίζεται με διαταραχές τόσο στην ποσότητα, όσο και στην ποιότητα του σπέρματος.
Πιο συγκεκριμένα, η ανδρική υπογονιμότητα στον άνδρα εξαρτάται άμεσα από την αρμονική λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματός του. Το ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την παραγωγή και την αποθήκευση ενός αριθμού από σπερματοζωάρια που μπορούν να επιτύχουν γονιμοποίηση, ενώ ασκεί αντίστοιχα επιρροή και στην ποιότητα αυτών.
Ταυτόχρονα, για να επιτευχθεί μια εγκυμοσύνη είναι σημαντικό να μεταφερθούν επιτυχώς τα σπερματοζωάρια στον κόλπο της γυναίκας. Η ανδρική γονιμότητα εξαρτάται από την φυσιολογική παραγωγή και μεταφορά του σπέρματος στον κόλπο της γυναίκας, την προώθησή του μέσα στη μήτρα και τη μετέπειτα γονιμοποίηση του ωαρίου.
Ανδρική υπογονιμότητα: Αιτίες
Τις περισσότερες φορές, η αιτία της ανδρικής υπογονιμότητας σχετίζεται με τη διαδικασία παραγωγής ή μεταφοράς του σπέρματος. Οι παράμετροι που σχετίζονται με τη γονιμότητα του άνδρα αφορούν αρχικά στον αριθμό των σπερματοζωαρίων στο σπέρμα. Εάν ο αριθμός αυτός είναι πιο μικρός από το φυσιολογικό, ο άνδρας παρουσιάζει ολιγοσπερμία, ενώ αν δεν παράγονται καθόλου σπερματοζωάρια, η κατάσταση ονομάζεται αζωοσπερμία. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει επίσης η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων, καθώς η δυνατότητα επίτευξης εγκυμοσύνης εξαρτάται από την επιτυχή κίνηση των σπερμςτοζωαρίων στο αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας. Η ασθενοσπερμία, η ελαττωμένη δηλαδή κινητικότητα των σπερματοζωαρίων ασκεί αρνητική επίδραση στην ικανότητα του σπέρματος να γονιμοποιήσει το ωάριο. Παράλληλα, είναι σημαντικό να παρατηρείται όσο πιο δυνατόν φυσιολογική μορφολογία των σπερματοζωαρίων.
Παράλληλα, υπάρχουν ποικίλλες αιτίες οι οποίες μπορούν να συντελέσουν σε διαταραχές του σπέρματος και, κατ’ επέκταση, στην ανδρική υπογονιμότητα. Μερικές από αυτές αποτελούν:
- Η κιρσοκήλη
- Η λήψη ποικίλων τοξικών φαρμάκων
- Η ανισορροπία ορμονών όπως της τεστοστερόνης. Ο υπογοναδισμός, δηλαδή τα χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης, είναι ένα κοινό πρόβλημα ανάμεσα στους άνδρες που παρουσιάζουν αναπαραγωγικά προβλήματα.
- Η ύπαρξη φλεγμονής στην περιοχή των όρχεων ή του προστάτη
- Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα
- Η παρουσία εκ γενετής ή επίκτητης απόφραξης των σωληναρίων από τα οποία περνούν τα σπερματοζωάρια πριν μεταφερθούν έξω από το σώμα
- Ο εντοπισμός κάποιου όγκου ή βλάβης στο κεντρικό νευρικό σύστημα
- Η εφαρμογή ακτινοβολίας στην περιγεννητική περιοχή
- Τραυματισμοί, κακώσεις ή συστροφή στους όρχεις
- Η παλίνδρομη εκσπερμάτιση, κατά την οποία το σπέρμα μεταφέρεται στην ουροδόχο κύστη κατά τη διάρκεια του οργασμού αντί να βγει έξω από το σώμα μέσω του πέους.
- Η προχωρημένη ηλικία
Η υιοθέτηση λανθασμένων διατροφικών συνηθειών, η έντονη σωματική κόπωση, η ένδυση με στενά παντελόνια κι εσώρουχα, η ενασχόληση με επαγγέλματα που περιλαμβάνουν πολύωρη καθιστική εργασία ή οδήγηση οδηγεί σε αρκετές περιπτώσεις σε διατάραξη της ποιότητας και της ποσότητας του παραγόμενου σπέρματος, εξαιτίας της αύξησης της θερμοκρασίας στην περιοχή των όρχεων. Το συναισθηματικό στρες μπορεί επίσης να είναι ένας παράγοντας που σχετίζεται με την ανδρική υπογονιμότητα.
Διάγνωση ανδρικής υπογονιμότητας
Σε πρώτο στάδιο, μπορεί να γίνει εντοπισμός αναφορικά με την ανδρική υπογονιμότητα με το σπερμοδιάγραμμα. Το σπερμοδιάγραμμα αποτελεί μια μορφή απλής κι ανώδυνης εξέτασης, η οποία παρέχει τη δυνατότητα αξιολόγησης πλήθους παραμέτρων που επηρεάζουν τη γονιμότητα του άνδρα.
Το Σπερμοδιάγραμμα αποτελεί μία πολύ απλή εξέταση, η οποία είναι πλήρως ανώδυνη και ταχεία. Η εξέταση αυτή προσφέρει τη δυνατότητα στον εκάστοτε θεράποντα ιατρό να πραγματοποιήσει αξιολόγηση πολλών παραμέτρων οι οποίες σχετίζονται άμεσα με τη γονιμότητα του άνδρα. Οι παράμετροι αυτοί αφορούν τον αριθμό των σπερματοζωαρίων που περιέχει το σπέρμα, την κινητικότητα και τη μορφολογία τους, τη βιοχημική τους σύσταση, τον εντοπισμό μη αντισπερμικών αντισωμάτων, τον όγκο του σπέρματος και άλλα πολλά.
Παράλληλα, μπορεί να χρειαστεί να πραγματοποιηθούν γενετικές εξετάσεις προκειμένου να ελεγχθούν γενετικές ανωμαλίες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν στειρότητα. Για παράδειγμα, η διαγραφή ενός γονιδίου ή η παρουσία κυστικής ίνωσης παρεμποδίζουν τη γονιμοποίηση. Σημαντική είναι επίσης η πραγματοποίηση ορμονολογικού ελέγχου, ο οποίος εξακριβώνει εάν παράγονται ή όχι αρκετές ορμόνες όπως η τεστοστερόνη. Οι άνδρες με χαμηλή τεστοστερόνη παράγουν λιγότερο σπέρμα, οδηγώντας σε μειωμένες πιθανότητες επίτευξης εγκυμοσύνης της γυναίκας. Οι περισσότεροι άνδρες αρχίζουν να παρουσιάζουν μείωση της τεστοστερόνης μετά την ηλικία των 30 ετών. Τέλος, μπορεί να χρειαστεί υπερηχογράφημα οσχέου, με σκοπό να εντοπιστούν τυχόν φυσικά προβλήματα με το όσχεο, τους όρχεις ή τα αιμοφόρα αγγεία σε αυτήν την περιοχή.
Ανδρική υπογονιμότητα: Θεραπεία
Η θεραπεία της αιτίας πίσω από την ανδρική υπογονιμότητα μπορεί να επιτευχθεί σε αρκετές περιπτώσεις με τη χορήγηση της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής όσο και με συγκεκριμένες ελάχιστα επεμβατικές χειρουργικές μεθόδους. Για παράδειγμα, αν διαπιστωθεί η ύπαρξη κιρσοκήλης, μπορεί να αποκατασταθεί με λαπαροσκοπική τεχνική, με σαφώς βελτιωμένη μετεγχειρητική πορεία. Πλέον, η εξέλιξη των μεθόδων διερεύνησης και θεραπείας των παραγόντων που ευθύνονται για την ανδρική υπογονιμότητα αλλά και των τεχνολογικών μέσων που χρησιμοποιούνται έχουν καταστήσει τη διάγνωση και θεραπεία της συγκεκριμένης κατάστασης αποτελεσματική κι επιτυχημένη για ένα μεγάλο αριθμό περιπτώσεων.
Για πολλούς άνδρες, η υπογονιμότητα είναι μια πολύ οδυνηρή διάγνωση, ειδικά όταν προσπαθούν να συλλάβουν ένα παιδί με τη σύντροφό τους. Η γνώση ωστόσο των αιτιών της ανδρικής υπογονιμότητας και των διαθέσιμων εξετάσεων μπορεί να βοηθήσει σημαντικά. Μόλις εντοπιστεί η αιτία της υπογονιμότητας, υπάρχουν πιθανές θεραπευτικές επιλογές. Οι θεραπείες μπορεί να είναι τόσο απλές όπως η διασφάλιση ότι οι όρχεις εκτίθενται σε λιγότερη θερμότητα, όσο και πιο σύνθετες όπως η χειρουργική επέμβαση για την φυσική απομάκρυνση του σπέρματος από το σώμα. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να διενεργείται ενδελεχής και πιστοποιημένος διαγνωστικός έλεγχος, ενώ κρίνεται επιτακτική και η συνεργασία με τον ειδικό γυναικολόγο που έχει αναλάβει τη γυνακεία παράμετρο.